Báo chí cách mạng Việt Nam: 100 năm phụng sự, đổi mới cùng đất nước

21/6/1925 - 21/6/2025

Chặng đường 100 năm lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam là phần máu thịt của sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Từ những tờ báo in thủ công giữa chiến khu, trong mưa bom bão đạn cho tới những tòa soạn đa phương tiện vận hành bằng trí tuệ nhân tạo ngày nay, báo chí cách mạng Việt Nam luôn giữ vững vai trò là nhịp cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, chung khát vọng đưa đất nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.

GIAI ĐOẠN 1925-1945

Chủ tịch Hồ Chí Minh – Người đặt nền móng cho báo chí cách mạng

Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh , vị lãnh tụ cách mạng vĩ đại của dân tộc, Người còn là nhà báo cách mạng đầu tiên và tiêu biểu nhất trong giai đoạn này.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tham gia viết báo hơn 50 năm, với 150 bút danh, trở thành nhà báo vĩ đại với một di sản báo chí đồ sộ, gồm trên 2.000 bài báo được viết bằng nhiều thứ tiếng (Anh, Pháp, Việt…), nhiều thể loại khác nhau (xã luận, bình luận, tin ngắn, tiểu phẩm, truyện ký, dịch thuật, tranh châm biếm,…). Người đã sáng lập 9 tờ báo.

Tờ báo cách mạng đầu tiên do Bác cùng một số đồng chí sáng lập là Le Paria (năm 1922) với mục đích lên án, tố cáo tội ác man rợ của thực dân, đế quốc và thức tỉnh người lao động các dân tộc thuộc địa.

Tồn tại trong 4 năm (1922-1926), Le Paria xuất bản 38 số báo, được bí mật chuyển về Đông Dương và các xứ thuộc địa của Pháp, thực sự làm tròn mục đích, tôn chỉ của tờ báo là “Vũ khí chiến đấu với sứ mạng đã rõ ràng là giải phóng con người”.

Sự ra đời của báo Thanh niên - Cột mốc khai sinh báo chí cách mạng Việt Nam

Ngày 21/6/1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), Nguyễn Ái Quốc sáng lập và trực tiếp chỉ đạo xuất bản số đầu tiên của báo Thanh Niên - cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên - Hội ra đời tháng 11/1924 tại số nhà 13 (nay là 248-250) đường Văn Minh, Quảng Châu, Trung Quốc. Đây chính là cột mốc khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam, mở đầu cho hành trình 100 năm gắn bó máu thịt với sự nghiệp cách mạng, giải phóng dân tộc và xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Những tờ báo tiêu biểu trong giai đoạn 1925–1945

Sự ra đời của tờ báo Thanh Niên do Bác Hồ sáng lập đã mở đường cho sự phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam. Tờ báo này đã thúc đẩy việc xuất bản nhiều tờ báo khác thuộc các tổ chức cách mạng khác nhau ở trong nước, giai đoạn 1925 – 1945. Tiêu biểu có các tờ báo như:

Báo Búa Liềm (năm 1930), cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Đông Dương, nhằm cổ vũ phong trào công nhân, nông dân chống áp bức bóc lột.

Báo Bạn Dân (năm 1943), do Việt Minh thành lập làm cơ quan tuyên truyền chống Nhật - Pháp.

Từ những trải nghiệm làm báo Le Paria (Người cùng khổ) ở Pháp, Nguyễn Ái Quốc nhận thức rõ vai trò của báo chí như một vũ khí tuyên truyền, giác ngộ và tổ chức lực lượng cách mạng. Đến tháng 4/1927, báo ra 88 số, tờ Thanh Niên do Người viết, biên tập, in ấn và bí mật chuyển về nước, truyền lửa cách mạng tới hàng nghìn thanh niên yêu nước, đặt nền móng cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930.

Báo Tranh Đấu (năm 1933) do tổ chức cách mạng trong nước thành lập, nhằm phản ánh phong trào đấu tranh dân chủ.

Báo Dân Chúng (năm 1938), do Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập, được phát hành hợp pháp trong thời kỳ Mặt trận Dân chủ.

Từ tháng 4/1927, Nguyễn Ái Quốc chuyển vào hoạt động bí mật. Báo Thanh Niên do Tổng bộ Hội Thanh Niên chỉ đạo. Tồn tại đến khoảng năm 1930, với gần 200 số báo, Thanh Niên không chỉ là tờ báo đầu tiên mang lý tưởng cộng sản, mà còn là biểu tượng của bản lĩnh, trí tuệ và khát vọng độc lập dân tộc. Từ hạt giống đỏ ấy, dòng chảy báo chí cách mạng Việt Nam không ngừng lớn mạnh, luôn gắn bó sâu sắc với sự nghiệp cách mạng, phản ánh hơi thở của thời đại, đồng thời nêu cao vai trò là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Ngày 21/6 hằng năm - ngày ra đời báo Thanh Niên - đã được chọn là Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, để tri ân người khai sáng và hành trình vẻ vang của báo chí cách mạng - luôn đứng trên tuyến đầu tư tưởng, luôn đồng hành với vận mệnh của dân tộc.

Báo Cứu Quốc (năm 1942) do Mặt trận Việt Minh thành lập nhằm tuyên truyền tinh thần đoàn kết dân tộc, kêu gọi, hiệu triệu đồng bào hợp sức, đồng lòng đánh Pháp, đuổi Nhật, giành độc lập, tự do.

Giai đoạn 1925-1945 đánh dấu sự hình thành và phát triển đầy gian khổ nhưng oanh liệt của báo chí cách mạng Việt Nam. Báo chí thời kỳ này không chỉ phản ánh hiện thực mà còn trực tiếp tạo dựng hiện thực cách mạng, định hướng lý luận, tổ chức lực lượng và dẫn đường cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Với cây bút và trang giấy, những người làm báo cách mạng đã góp phần quan trọng làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945, đặt nền móng cho nền báo chí cách mạng nước nhà hôm nay.

NHỮNG TRANG BÁO LỊCH SỬ

Giai đoạn 1945 – 1954

Tiếng nói của dân tộc trong kháng chiến

Hoàn cảnh lịch sử

Giai đoạn 1945-1954 là thời kỳ đặc biệt quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Trong suốt 9 năm kháng chiến chống Pháp (1945-1954), báo chí cách mạng không chỉ là công cụ tuyên truyền mà còn là vũ khí tư tưởng sắc bén, góp phần cổ vũ tinh thần chiến đấu, củng cố lòng tin của nhân dân vào thắng lợi cuối cùng.

Giai đoạn 1945-1954 đánh dấu nhiều dấu mốc quan trọng trong lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam, bao gồm việc ra đời của nhiều tờ báo cách mạng, sự hình thành của những tổ chức báo chí và các hoạt động tuyên truyền quan trọng.

Ngày 7/9/1945, chương trình phát sóng đầu tiên của Đài phát thanh tiếng Việt đầu tiên trên thế giới chính thức bắt đầu với nhạc hiệu: “Diệt phát xít” và lời xướng: “Đây là tiếng nói Việt Nam…”. Đây là tiền thân của Đài Tiếng nói Việt Nam, là cơ quan báo chí đầu tiên của Nhà nước mới.

Ngày 15/9, Việt Nam thông tấn xã (nay là Thông tấn xã Việt Nam) thành lập, phát ra thế giới toàn văn Tuyên ngôn Độc lập và Danh sách thành viên Chính phủ lâm thời nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa bằng tiếng Việt, tiếng Anh và tiếng Pháp. Với sự kiện trọng đại này, Việt Nam Thông tấn xã - kênh thông tin chính thống của Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam chính thức được xác lập trên bản đồ báo chí thế giới. Ngày 15/9, được lấy làm ngày thành lập hãng thông tấn quốc gia.

Sự ra đời của các cơ quan báo chí nhà nước

Ngày 2/9/1945, Lễ khai sinh Nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa và lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình đã được truyền phát trực tiếp lên không trung bằng máy phát tín hiệu âm thanh sóng ngắn cải tiến từ máy phát tín hiệu morse.

Năm 1951: Báo Nhân dân của Trung ương Đảng ra số đầu tiên.

Giai đoạn 1945-1954: Nhiều tờ báo khác như Quân đội nhân dân, Phụ nữ… cũng ra đời, phục vụ cho công tác tuyên truyền cách mạng và cổ vũ phong trào yêu nước. -Thời kỳ này cũng tồn tại một bộ phận báo chí tư nhân cùng các trí thức, nhà báo, văn nghệ sĩ vùng đô thị miền Bắc như Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định… Bất chấp sự hăm dọa, mua chuộc của chính quyền thực dân, nhiều chủ báo Hà Nội bí mật quyên góp tiền bạc, thuốc men tiếp tế lên chiến khu và công khai bày tỏ thái độ ủng hộ đường lối kháng chiến kiến quốc của Việt Minh.

Hình thành và phát triển của các tổ chức, hoạt động báo chí

Những điểm nhấn

Định hướng tư tưởng, đoàn kết toàn dân: Báo chí đóng vai trò then chốt trong việc truyền tải chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ, kêu gọi toàn dân đoàn kết, kháng chiến và kiến quốc. Các tờ báo thường xuyên tuyên truyền khẩu hiệu “Toàn dân kháng chiến, toàn diện kháng chiến” và lý tưởng “kháng chiến trường kỳ”.

Tuyên truyền đối nội và đối ngoại hiệu quả: Nhiều tờ báo phát hành bằng tiếng Pháp và tiếng Anh truyền tải thông điệp của cách mạng ra thế giới, tranh thủ sự ủng hộ quốc tế. Báo “Sự Thật” (nay là báo Nhân Dân) và “Vệ quốc quân” là những tờ báo có vai trò tiêu biểu trong công tác đối ngoại.

Hai nhà báo Việt Nam đầu tiên tham gia diễn đàn các nhà báo quốc tế

Hội Nhà báo Việt Nam thành lập tháng 4/1950. Hội đón tiếp ông Léo Figuères - nhà báo cộng sản Pháp đầu tiên thăm nước ta. Nhờ gợi ý và sự giới thiệu của ông, Hội Nhà báo Việt Nam gia nhập Tổ chức quốc tế các nhà báo (OIJ).

Đại hội OIJ lần thứ III tại Helsinki (Phần Lan) đánh dấu sự kiện đặc biệt: nhà báo Trần Lâm và Thép Mới xuyên rừng, vượt biên giới, thoát khỏi sự kiểm soát gắt gao của thực dân Pháp để đại diện Việt Nam tham dự Đại hội.

Hai nhà báo Việt Nam được chào đón nồng nhiệt, đã tham luận về quá trình đấu tranh của nhân dân Việt Nam dẫn tới Cách mạng Tháng Tám và thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1945.

Thích nghi với hoàn cảnh chiến tranh: Trong điều kiện kháng chiến gian khổ, báo chí phải in ấn thủ công, di chuyển theo các chiến khu. Tuy vậy, các ấn phẩm vẫn đều đặn ra mắt, đảm bảo thông tin không bị gián đoạn, phản ánh kịp thời đời sống chiến đấu, sản xuất và tinh thần lạc quan của nhân dân..

Đa dạng hình thức tuyên truyền: Ngoài báo in, phát thanh, các hình thức truyền thông khác như truyền đơn, áp phích, bản tin treo tường, thơ ca cách mạng… cũng được sử dụng rộng rãi để phổ biến thông tin và khơi dậy lòng yêu nước.

Chủ tịch đầu tiên của Hội Nhà báo Việt Nam

Nhà báo Xuân Thủy, tên thật là Nguyễn Trọng Nhâm (1912-1985) giữ chức chủ tịch đầu tiên của Hội Nhà báo Việt Nam. Trong quá trình hoạt động cách mạng, ông từng bị chính quyền thực dân Pháp bắt đày lên Nhà tù Sơn La, trong khoảng 1940-1941. Trong tù, ông được tổ chức phân công phụ trách báo Suối reo.

“Chi bộ giao cho anh Trần Huy Liệu và tôi làm tờ báo. Khi anh Liệu đi nơi khác thì tôi phụ trách. Tờ Suối reo khuôn khổ 14 x 20cm, mỗi tháng ra hai kỳ, mỗi kỳ nhiều nhất là hai số, viết bằng bút tay trên giấy thường. Trong nhà tù, bọn thực dân Pháp không cho ai giữ giấy, bút, mực nên chúng tôi phải đấu tranh mãi mới giành được quyền ấy để viết thư cho gia đình. Cố nhiên, giấy, bút, mực còn để bí mật viết Suối reo nữa”, nhà báo Xuân Thủy viết trong hồi ký.

Cứ đến 8 giờ tối là đèn điện trong các nhà giam tắt hết, chỉ trừ ngọn đèn nhà xí cửa trại giam, tù nhân không được nói chuyện từ 9 giờ tối đến 5h sáng. Các nhà báo cách mạng phân công tay viết, tay vẽ, tay trình bày làm việc tới 3 giờ sáng. Nhiều đêm, quy trình làm báo bị gián đoạn vì báo động liên tục.

Suối reo thể hiện rõ niềm lạc quan, tinh thần và bản lĩnh cách mạng kiên cường, mạnh mẽ bất chấp thực tế khắc nghiệt của những người làm báo cách mạng trong tù.

Ngũ Long làng báo Việt

Giai đoạn 1954 – 1975

Ngòi bút trên tuyến lửa

Hoàn cảnh lịch sử

Sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954, Hiệp định Genève được ký kết, chia cắt đất nước tạm thời thành hai miền Bắc - Nam. Miền Bắc tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội; miền Nam dưới sự hậu thuẫn của Mỹ tiếp tục là chiến trường nóng bỏng. Đây là thời điểm báo chí Việt Nam rơi vào cục diện đặc biệt - hai chế độ chính trị thuộc hai hệ thống chính trị tồn tại trong một đất nước. Nền báo chí phục vụ hai nhiệm vụ chiến lược: Ở miền Bắc, báo chí đóng vai trò quan trọng trong tuyên truyền đường lối xây dựng xã hội chủ nghĩa, khôi phục và phát triển kinh tế sau chiến tranh. Ở miền Nam, báo chí trở thành vũ khí sắc bén phục vụ trực tiếp cho cách mạng giải phóng dân tộc.

Báo chí miền Bắc hoạt động theo tôn chỉ Lenin, tập trung vào tuyên truyền và cổ động tập thể. Báo chí miền Bắc chủ yếu thuộc hệ thống báo Đảng, Nhà nước và các tổ chức quần chúng, đồng thời, có báo của các ngành nghề, địa phương.

Sắc lệnh số 100 SL/002, ngày 20/5/1957 ra đời, tạo hành lang pháp lý cho báo chí phục vụ công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà. Báo chí đề cao việc thông tin kịp thời tinh thần chiến sự, cổ vũ các phong trào thi đua yêu nước; đấu tranh chống những luận điệu xuyên tạc, góp phần tuyên truyền cho bạn bè quốc tế hiểu rõ cuộc chiến tranh chính nghĩa bảo vệ Tổ quốc của nhân dân Việt Nam. Nhiều tác phẩm báo chí nổi tiếng ra đời ngay tại chiến trường, dưới bom B52, trên bàn nghị sự đấu tranh ngoại giao…

Ngày 7/9/1970, ê-kíp đầu tiên với những nhà báo, phóng viên, biên tập viên và kỹ thuật viên đã nỗ lực hết mình để lên sóng trọn vẹn một “chương trình vô tuyến truyền hình đầu tiên” trong 2 giờ đồng hồ, phát đi từ Phòng thu M của Đài Tiếng nói Việt Nam, số 58 Quán Sứ, Hà Nội, đặt nền móng cho sự ra đời của Đài Truyền hình quốc gia non trẻ.

Ở miền Nam, Báo Nhân dân miền Nam và Thông tấn xã Giải phóng, Đài Phát thanh Giải phóng, Báo Giải phóng ra đời, phát huy sức chiến đấu. Khu vực báo chí thành thị phát triển phức tạp, xuất hiện nhiều tờ báo có tác động xã hội với thái độ tích cực, tiến bộ và yêu nước.

Báo chí trên chiến trường: Nhiều tờ báo hoạt động bí mật trong vùng địch, như Báo Giải phóng, Báo Cờ Giải phóng, Báo Quyết Thắng…

Hệ thống báo chí của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam cũng góp phần vạch trần tội ác chiến tranh của Mỹ - ngụy, kêu gọi nhân dân đứng lên đấu tranh.

Báo chí căn cứ địa Tây Ninh: Những toà soạn báo bám trụ dưới tán rừng Tây Ninh - một vùng căn cứ địa huyền thoại trong kháng chiến chống Mỹ, cách Sài Gòn - sào huyệt của địch chỉ hơn 170 km, thường xuyên phải đương đầu với máy bay, pháo binh và các lực lượng quân sự của đối phương. Từ 1960-1975, bằng những phương tiện hoạt động nghiệp vụ ít ỏi và thô sơ như máy thu phát tin, máy đánh chữ, máy in, máy phát điện quay tay…. nơi đây đã xuất bản hàng nghìn bản tin, bài viết thời sự đầy tính chiến đấu, đánh dấu một giai đoạn oanh liệt và huy hoàng của Đài Phát thanh Giải phóng, Thông tấn xã Giải phóng và báo Giải phóng…

Những nhà báo tiêu biểu

Giai đoạn này ghi dấu sự trưởng thành vượt bậc của đội ngũ nhà báo cách mạng, nhiều người sẵn sàng xông pha nơi chiến trường ác liệt, ghi lại những khoảnh khắc chân thực nhất bằng cả ngòi bút và tính mạng.

Những loạt bài về chiến thắng Điện Biên Phủ trên không (1972), chiến dịch Đường 9 - Nam Lào, chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử (1975),… được đưa tin kịp thời, lay động hàng triệu con tim người Việt Nam và bạn bè quốc tế.

nhà tình báo Phạm xuân ẩn

Tên khai sinh là Phạm Văn Thành, quê ở Biên Hòa (Đồng Nai), tham gia cách mạng năm 1945; bí số X6 dưới sự chỉ đạo trực tiếp của đường dây tình báo Mười Hương. Ông học báo chí ở Mỹ từ năm 1957 đến năm 1959; là phóng viên của các tờ Reuters, Times và New York Herald Tribune.

Là một trong những ngôi sao sáng nhất của ngành tình báo Việt Nam, với những đóng góp to lớn, ông được phong danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang năm 1976 và phong hàm Thiếu tướng Quân đội nhân dân Việt Nam năm 1990.

Chiếc loa về từ đất lửa Quảng Trị

Chiếc loa 500W do tỉnh Quảng Trị trao tặng, được trưng bày tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã đi qua những năm tháng lịch sử. Sau khi Hiệp định Genève được ký kết, vĩ tuyến 17 - sông Bến Hải trở thành ranh giới chia cắt hai miền Nam - Bắc của đất nước và là biểu tượng cho khát vọng thống nhất non sông của cả dân tộc ta suốt hơn 20 năm. Tại bờ Nam cầu Hiền Lương, chính quyền Ngô Đình Diệm xây dựng hệ thống loa truyền thanh. Tại bờ Bắc, để vạch trần âm mưu, thủ đoạn thâm độc của kẻ thù, ta đã đẩy mạnh tuyên truyền, thành lập Đài Truyền thanh Vĩnh Linh với hệ thống truyền thanh gồm 13 máy tăng âm và 4.000 loa nhỏ. Từ năm 1963, Đài được trang bị thêm nhiều cụm loa, một xe lưu động gắn loa 180W và một loa đại có công suất lên đến 500W phục vụ công tác binh vận, địch vận. Đặc biệt, xuất hiện những chương trình thời lượng phát thanh kéo dài từ 14 đến 15 tiếng đồng hồ và có khi phát cả vào ban đêm.

Giai đoạn 1954-1975 là một trong những thời kỳ hào hùng nhất của báo chí cách mạng Việt Nam. Giữa khói lửa chiến tranh, các nhà báo cách mạng vẫn cầm chắc cây bút như cầm chắc tay súng, sẵn sàng hy sinh vì lý tưởng giải phóng dân tộc. Báo chí không chỉ phản ánh hiện thực mà còn góp phần tạo nên hiện thực - hiện thực của một dân tộc kiên cường, bất khuất và đi đến thắng lợi cuối cùng vào ngày 30/4/1975.

Giai đoạn 1975 – Nay

Đổi mới, hội nhập và phụng sự đất nước

Ngày 30/4/1975 đánh dấu thắng lợi vĩ đại của dân tộc - đất nước hoàn toàn thống nhất, chiến tranh kết thúc. Từ đây, báo chí cách mạng bước sang một giai đoạn mới - từ thời chiến sang thời bình, từ nhiệm vụ phục vụ kháng chiến chuyển sang phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng nền kinh tế mới, con người mới.

Báo chí phản ánh toàn diện các sự kiện quan trọng của đất nước, từ cuộc khủng hoảng kinh tế giai đoạn 1979-1990, các cuộc chiến tranh biên giới, đến công cuộc đổi mới năm 1986 và những bước tiến quốc tế của Việt Nam.

Từ sau đổi mới năm 1986, báo chí bước vào một hành trình chuyển mình mạnh mẽ cả về nội dung, hình thức lẫn công nghệ, đồng hành cùng công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, mở cửa hội nhập quốc tế và bảo vệ chủ quyền quốc gia.

Cuối thập kỷ 90, báo điện tử ra đời và tham gia mạnh mẽ vào đời sống báo chí.

Tiếng nói của đổi mới

Từ năm 1986, báo chí Việt Nam trở thành lực lượng tiên phong truyền tải tinh thần đổi mới, thúc đẩy tư duy dân chủ, phản biện xã hội và thúc đẩy minh bạch hóa. Nhiều vấn đề “nóng” về tham nhũng, môi trường, giáo dục, y tế, dân sinh… được báo chí phát hiện và phản ánh sâu sắc, góp phần vào quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền.

Mùa xuân năm 1986, trước thềm Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, bài thơ “Mùa xuân nhớ Bác” của tác giả Phạm Thị Xuân Khải đăng trên báo Tiền Phong đã gây xôn xao dư luận cả nước. Bài thơ được nhiều bạn đọc đánh giá là “trái bom” là “ngòi nổ” đã được châm mồi, có sức công phá lớn, đột phá mạnh góp phần phá vỡ cái bảo thủ trì trệ, thêm một tiền đề tạo nên Cái Mới tiến bộ, thể hiện ở công cuộc Đổi Mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo.

Phòng chống tham nhũng, tiêu cực

Thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội, báo chí giai đoạn đổi mới đã phát huy thế mạnh, dũng cảm đấu tranh, đưa ra ánh sáng nhiều vụ việc tham nhũng, tiêu cực, lãng phí … Đồng thời, nỗ lực xác lập lành mạnh hoá môi trường làm báo hiện đại với trách nhiệm, lương tâm, đạo đức trong sáng của người làm báo cách mạng. Nhũng vụ việc chống tham nhũng, tiêu cực được báo chí đấu tranh đưa ra ánh sáng như vụ Epco Minh Phụng, PMU 18… Những tờ báo tiên phong, góp tiếng nói mạnh mẽ trong công cuộc này như báo Tiền Phong, Thanh niên, Tuổi trẻ, Lao Động,…

Những nhà báo đặc biệt

Nhà báo Hữu Thọ – “Người cầm lái chính luận”

Nhà báo Hữu Thọ (1930-2015), nguyên Tổng biên tập báo Nhân Dân, Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, là một trong những cây bút chính luận sắc sảo nhất của báo chí Việt Nam thời kỳ đổi mới. Bút danh N.V.T. (Người viết thuê) của ông gắn liền với loạt bài viết nổi tiếng chống tiêu cực, bảo vệ lẽ phải và công bằng xã hội. Ông là người có ảnh hưởng lớn trong việc định hướng dư luận, khơi dậy tinh thần đổi mới, và nâng cao vai trò của báo chí trong phản biện xã hội. Nhà báo Hữu Thọ cũng được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật.

Tổng Bí thư Trường Chinh

Nhà hoạt động chính trị lỗi lạc Trường Chinh đồng thời còn là một nhà báo, người chỉ đạo báo chí xuất sắc. Sự nghiệp báo chí đồ sộ của ông gắn liền với nhiều tờ báo lớn của Đảng, trong đó nổi bật là các tờ Cờ Giải phóng, Sự thật, Nhân Dân, Tạp chí Cộng sản….

Tổng Bí thư - nhà báo Nguyễn Văn Linh

N.V.L là bút danh nổi tiếng của tác tác Nguyễn Văn Linh (1915-1998) ký dưới những bài viết trong chuyên mục “Những việc cần làm ngay” trên báo Nhân Dân bàn về những việc cần phải chấn chỉnh trong xã hội. Là người khởi xướng công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, Tổng Bí thư Ban Chấp hành T.Ư Đảng Cộng sản Việt Nam (1986-1991) Nguyễn Văn Linh đã thổi vào báo chí nguồn sinh khí đổi mới mạnh mẽ.

Góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; bảo vệ chủ quyền Tổ quốc

Báo chí là lực lượng chủ lực trong đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, định hướng dư luận và gìn giữ niềm tin của nhân dân.

Những tác phẩm báo chí về chủ đề bảo vệ chủ quyền Tổ quốc, giữ gìn sự toàn vẹn biên giới và biển đảo thể hiện trách nhiệm công dân, trách nhiệm của những người cầm bút.

Chuyển đổi số mạnh mẽ

Sự bùng nổ của internet và mạng xã hội đã đặt báo chí vào một cuộc cạnh tranh khốc liệt. Báo chí Việt Nam nhanh chóng thích nghi với xu hướng báo điện tử, truyền hình trực tuyến, podcast, multimedia…

Nhiều cơ quan báo chí đã đầu tư công nghệ, nhân lực để sản xuất nội dung chất lượng cao, đa nền tảng, đáp ứng nhu cầu thông tin thời đại số. Trong đó, Vietnamnet, VnExpress là những tờ tiên phong trong báo điện tử, ứng dụng công nghệ hiện đại, nội dung đa dạng và phản ánh nhanh chóng các vấn đề thời sự.

Luật Báo chí đầu tiên có hiệu lực từ 1990

Đây là một dấu mốc đối với lịch sử báo chí Việt Nam đương đại. Bộ luật do Quốc hội thông qua ngày 28/12/1989 gồm 31 điều, quy định về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân, nhiệm vụ và quyền hạn của báo chí, tổ chức báo chí và nhà báo, cũng như quản lý nhà nước về báo chí.

Để theo kịp sự phát triển của báo điện tử, các hoạt động báo chí phong phú và hội nhập quốc tế, Luật Báo chí sửa đổi 1999 mở rộng định nghĩa báo chí Việt Nam gồm: báo in, báo nói, báo hình và đặc biệt là báo chí điện tử.

Luật Báo chí năm 2016 thay thế các văn bản pháp lý trước đây được xem là dấu mốc quan trọng, nhằm điều chỉnh hoạt động báo chí trong bối cảnh mới.

Năm 2024, Quốc hội thông qua chủ trương xây dựng dự án Luật Báo chí (sửa đổi)nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về báo chí, đặc biệt là nội dung định hướng tại Đại hội XIII của Đảng: “Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại”.

Không ngừng đổi mới, tương xứng với tầm vóc của thời đại

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (diễn ra ngày 21/6/2025), Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, chặng đường 100 năm lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam là minh chứng sinh động cho vai trò to lớn của ngòi bút trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Tổng Bí thư khẳng định, báo chí cách mạng Việt Nam đã và đang thực hiện tốt sứ mệnh cao cả - kiến tạo niềm tin, xây dựng đồng thuận, lan tỏa khát vọng phát triển, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc trong kỷ nguyên mới.

Người đứng đầu Đảng ta yêu cầu: “Báo chí phải không ngừng tự đổi mới để phát triển tương xứng với tầm vóc thời đại, với sự phát triển của đất nước, thực sự trở thành nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, phục vụ sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và Nhân dân trên hành trình dựng xây và phát triển đất nước”.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước ghi nhận sự đóng góp của những người làm báo trong dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam. Ảnh: NHƯ Ý

hành trình

72 NĂM TIỀN PHONG TRONG TIẾN TRÌNH 100 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM

Báo Tiền Phong - Cơ quan Trung ương của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh

Ngày 16/11/1953, báo Tiền Phong ra số đầu tiên tại Bản Dõn, xã Thanh La (nay là xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang). Ngay từ những ngày đầu gian khó ở chiến khu Việt Bắc, báo Tiền Phong không ngừng nỗ lực đưa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Chính phủ; chủ trương công tác của Đoàn Thanh niên đến với bạn đọc trẻ và nhân dân mọi miền Tổ quốc, phát huy sức mạnh báo chí cách mạng. 72 năm phát triển, báo Tiền Phong đồng hành với sự phát triển của đất nước. Tiền Phong luôn tiên phong trên tuyến đầu, từ sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc đến sự nghiệp đổi mới, xây dựng đất nước. Là diễn đàn tiếng nói của tuổi trẻ Việt Nam, bảo vệ quyền lợi chính đáng của thanh thiếu niên, tập hợp, cổ vũ, thúc đẩy các phong trào của Đoàn, động viên thanh niên tin tưởng, trung thành, gắn bó với Đảng, cống hiến hết mình cho Tổ quốc, cho nhân dân và sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo. Phát huy truyền thống, đội ngũ người làm báo Tiền Phong không ngừng bồi đắp uy tín của tờ báo chính trị - xã hội hàng đầu với hàng chục giải thưởng báo chí quốc gia, và các bộ, ngành như: Giải A Giải Báo chí quốc gia, Giải B giải Búa liềm Vàng; Giải Nhất Giải thưởng báo chí toàn quốc về công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi; Giải Nhì Giải thưởng toàn quốc về Thông tin đối ngoại; Giải A Giải báo chí phòng chống tham nhũng…

Dấu ấn 20 năm báo Điện tử Tiền Phong

Báo điện tử Tiền Phong được thai nghén từ năm 2004, ra mắt vào 09/01/2005, đúng vào dịp kỷ niệm Ngày Truyền thống học sinh, sinh viên và Hội Sinh viên Việt Nam. Báo điện tử Tiền Phong đang được xác định là trung tâm của hệ sinh thái báo Tiền Phong gồm các ấn phẩm nhật báo, báo điện tử, chuyên trang Sinh viên, Hoa học trò. Báo điện tử Tiền Phong tập trung vào nâng cao chất lượng nội dung, hình thức, giao diện, công nghệ (infographic, Longform, Megastory...) và đảm bảo an ninh mạng theo đúng xu thế làm báo hiện đại; phát triển fanpage và các kênh mạng xã hội Youtube, TikTok, Zalo, Lotus... Báo điện tử Tiền Phong là một trong những tờ báo điện tử uy tín với bạn đọc, thuộc Top 10 tờ báo điện tử có lượng bạn đọc nhiều nhất Việt Nam (theo thống kê của trang Similarweb).

Tổng Biên tập Báo Tiền Phong giới thiệu robot Misa Ava với đại biểu tham quan gian trưng bày báo Tiền Phong tại Hội Báo toàn quốc 2025. Ảnh: Công Hướng

Tiền Phong - nhà tổ chức sự kiện

Tiền Phong là cơ quan báo chí hàng đầu ở vai trò nhà tổ chức hoặc chủ trì tổ chức nhiều sự kiện văn hóa, thể thao mang tầm vóc quốc gia: Giải vô địch quốc gia Marathon và cự ly dài báo Tiền Phong, giải Siêu cúp bóng đá quốc gia, cuộc thi Hoa hậu Việt Nam, Chủ Nhật Đỏ, Giải vô địch golf quốc gia.

Từ năm 2013, báo Tiền Phong được T.Ư Đoàn giao thường trực Quỹ hỗ trợ Tài năng trẻ Việt Nam, trong đó hoạt động nổi bật nhất là bình chọn và tôn vinh Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu. Báo Tiền Phong tổ chức thường niên Tiền Phong Golf Championship - Vì tài năng trẻ Việt Nam.

Từ năm 2020, báo Tiền Phong dưới sự chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức thường niên chương trình Ngày thẻ Việt Nam - hưởng ứng chủ trương chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, thúc đẩy kinh tế số.

Hằng năm, báo Tiền Phong tổ chức hàng chục hội thảo, tọa đàm ở nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội.

Trung tâm Kinh doanh, Truyền thông và tổ chức sự kiện được thành lập theo đề án sắp xếp bộ máy mới đã được T.Ư Đoàn phê duyệt, Ban Biên tập Báo Tiền Phong ra quyết định thành lập vào ngày 21/10/2024..

Nêu cao trách nhiệm vì cộng đồng

Từ 1988 báo Tiền Phong đã có sáng kiện tặng sổ tiết kiệm tình nghĩa cho đối tượng chính sách, góp phần khởi đầu và phát triển phong trào tặng sổ tiết kiệm tình nghĩa cả nước. Đến nay Tiền Phong chủ trì, đồng hành nhiều hoạt động thiện nguyện có ý nghĩa như: các đợt cứu trợ quy mô lớn khi xảy ra thiên tai, dịch bệnh; các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, hiến máu tình nguyện Chủ Nhật Đỏ trên quy mô cả nước, cấp học bổng cho sinh viên thủ khoa vượt khó, tặng phòng học máy tính cho các thầy cô và học trò ở vùng cao, vùng khó khăn.

Tác phẩm có sử dụng tư liệu của: Bảo tàng Báo chí Việt Nam, TTXVN, Báo Nhân Dân, VTV, VOV và một số cơ quan báo chí. Xin trân trọng cảm ơn!